«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران با بیان اینکه این اقلیم روابط خوبی با تهران دارد، گفت: ایران طی ماه های گذشته در بالاترین سطوح به میانجیگری میان احزاب کُردی عراق پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری مهر، «ناظم دباغ» نماینده‌ اقلیم کردستان عراق در ایران در گفت‌وگو با روزنامه‌ «آوینه» نکات مهمی را پیرامون روابط ایران و اقلیم مطرح کرده است که مشروح آن از نظر می گذرد؛

*شما به‌ تازگی پیرامون ایران دیداری با مسعود بارزانی، ریاست اقلیم داشتید. چه‌ پیامی از ایرانیان برای ایشان آورده‌ بودید؟

محور اصلی دیدار، بررسی تحولات منطقه‌ و تقویت روابط مابین اقلیم و ایران و روشن کردن موضع‌گیریهایی که‌ باید گرفته‌ شود، بود. از جانب ایرانی‌ها حامل هیچ پیامی نبودم.

*اما زمان و نحوه‌ این ملاقات آشکارا به‌ ما می گوید که‌ شما حامل پیامی از جانب مقامات ایرانی بودید؟

روزنامه‌ها همه‌ چیز را با هم می خواهند، اما بعضا نمی شود همه‌چیز را بیان کرد، همین که‌ نماینده‌ اقلیم در تهران دیداری با ریاست اقلیم داشته‌ است خود حامل پیام است و کافی.

*در حال حاضر نگاه‌‌ ایرانی‌ها به‌ نسبت اقلیم و اقتصاد این منطقه‌ چگونه‌ است؟

واضح است که‌ ایرانی‌ها هم بر این نکته‌ واقفند که‌ اقلیم با مشکلات اقتصادی و سیاسی روبرو است و همیشه‌ هم تلاش کردند تا راه‌حلی برای مشکلات اقلیم پیشنهاد کنند چون امنیت اقلیم و ایران و برعکس به‌ یکدیگر گره‌ خورده‌ است، ایرانی‌ها مداوم بر اتحاد احزاب در اقلیم تاکید کردند و ما را هرگونه‌ تشنجی در منطقه‌ آگاه‌ کردند.

*الان بحث رفراندوم در اقلیم داغ است آیا ایرانی‌ها هیچ موضعی در این خصوص نگرفتند؟

ایران تاکید کرده‌ است که‌ این مسئله‌ای داخلی است، ولی در عین حال بر یکپارچگی عراق و قانون فدرال عراق که‌ حقوق کردها در آن به‌ رسمیت شناخته‌ شده‌ است، هم تأکید می کند. ایران از هرآنچه‌ در این چارچوب رخ دهد، پشتیبانی خواهد کرد. برعکس اگر با موضوعی هم حداقل مخالفت نکند پشتیبانی هم نخواهد کرد. من بر این اعتقادم که‌ اگر رفراندوم به‌ تجزیه‌ عراق ختم شود ایران از آن حمایت نخواهد کرد.

*در رقابت‌های داخلی اقلیم تبلیغات فراوانی می شود که‌ ایران از جماعت اسلامی پشتیبانی می کند؟

نه‌ اینها ریشه‌ در واقعیت ایرانی‌ها ندارد. من از این امر بسیار مطمئنم حتی این موضوع که‌ گویا جنبش تغیییر (گوران) و پ ک ک روابط فوق‌العاده‌ نزدیکی با تهران دارند هم درست نیست. متاسفانه‌ مشکل خود ما هستیم که‌ قادر به‌ اتحاد با یکدیگر نیستیم و مشکلات و رقابت‌های درون اقلیمی را به‌ کشورهای دیگر تعمیم می دهیم.

*در حال حاضر ایران درباره‌ مسئله‌ ریاست اقلیم و پارلمان نیمه‌کاره‌ چه‌ موضعی دارد؟

حقیقتا نه‌ به‌ آن معنایی که‌ جنبش گوران اعلام می کند و نه‌ به‌ آن معنایی که‌ اتحادیه‌ میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق می گویند، ایران در جبهه‌ هیچ یک قرار نگرفته‌ است، در تمامی نشست‌ها ایران بر اتحاد میان کردها تأکید کرده‌ است.

پیرامون مسئله‌ ریاست اقلیم کردستان هم ایران وارد جزئیات نشده‌ است که‌ باید فلان کس انتخاب شود یا اینکه‌ با فلان شخص مخالفت کرده‌ باشد، تنها بر اتحاد و پایبند بودن به‌ قانون تاکیید کرده‌ است.

*آیا ایران برای نزدیک کردن احزاب کردی هیچ گام عملی برداشته‌ است؟

در این مدت کاهش پیدا کرده‌ است اما چند ماه‌ گذشته‌ در بالاترین سطوح سیاسی هیاتی برای میانجیگری در میان احزاب کرد در حال تلاش بود.

*گفته‌ شده‌ که‌ سردار «قاسم سلیمانی» هم به‌ همین منظور به‌ اقلیم سفر کرده‌؟

بله‌ وی آمده‌ و نماینده‌ ایشان نیز آمده‌ است، اگر لازم باشد یکبار دیگر هم شخصا خواهد آمد.

*بعد از یک مدت روابط سرد مابین حزب دمکرات کردستان عراق و ایران، در حال حاضر گفته‌ می شود که‌ این حزب به‌ دنبال ترمیم این رابطه‌ است، آیا این درست است؟

بگذارید واضح بیان کنم حزب دمکرات کردستان عراق از ایران فاصله‌ نگرفته‌ است تا بار دیگر به‌ آن نزدیک شود. تا جایی که‌ من آگاهم روابط خوبی با ایران دارد.

تا جایی که‌ من خبر دارم حزب دمکرات کردستان عراق با ایران روابط خوبی دارد. آنچه‌ هست سروصدای رسانه‌های این حزب است که‌ جهت مصرف داخلی است.

*موضع ایران در قبال این مسئله‌ چیست که‌ گویا اقلیم به‌ سوی بلوک سنی منطقه‌ متمایل شده‌ است؟

من از این نکته‌ اطمینان دارم که‌ ایران علاقمند است که‌ اقلیم همچون اقلیمی فدرال در چارچوب عراق بماند و رئیس جمهور عراق هم کرد باشد. این خود گواه‌ این است که‌ ایران علاقه‌ای به‌ این مسئله‌ ندارد که‌ اقلیم به‌ سوی دیگر در منطقه‌ متمایل شود.

بله‌ واضح است که‌ سعودی‌ها و ترکیه‌ به‌ دنبال تضعیف نقش شیعیان در عراق هستند و برای رسیدن به‌ این هدف هم به‌ کردها نیاز دارند. کردها باید بسیار آگاه‌ باشند که‌ در سیاست سنی‌گرایی منطقه‌ هضم نشوند، طبیعی است که‌ اگر چنین شود ایران واکنش خوبی نخواهد داشت.

*روابط نفتی مابین ایران و اقلیم به‌ کجا ختم شد؟

ایران پیشتر اعلام کرده‌ که‌ از روابط نفتی و گازی با اقلیم کردستان پشتیبانی خواهد کرد و آماده‌ است تا نفت اقلیم را از راه‌ خلیج فارس به‌ دنیا صادر کند، در حال حاضر هیاتی از وزارت انرژی اقلیم در تهران حضور دارند تا این مسئله‌ را بیشتر عملی کنند.

 کُردپرس/ «ناظم دباغ» نماینده رسمی دولت اقلیم کردستان در تهران طی مصاحبه‌ای با پایگاه خبری کُردزبان «آوینه» به برخی سؤالات در خصوص مسائل روز اقلیم و به ویژه مسئله منصب ریاست اقلیم کردستان که با نزدیک شدن پایان مدت ریاست بارزانی بر اقلیم در تاریخ 19 اوت به بحرانی در اقلیم تبدیل شده و نقش ایران در این تحولات، پاسخ داده است.

آوینه: برخی شایعات در خصوص مسئله منصب ریاست اقلیم حاکی از این است که سردار «قاسم سلیمانی: در پیامی برای اتحادیه میهنی کردستان (یکیتی) و حزب دمکرات (پارتی) خواستار تمدید دو ساله مدت ریاست بارزانی بر اقلیم شده است، آیا این شایعات واقعیت دارد؟

ناظم دباغ: من هیچ گونه اطلاعی از چنین اخباری ندارم.

آوینه: ایران قصد چه نوع دخالتی در این مسئله را دارد؟

ناظم دباغ: سیاست ایران بر مبنای حمایت از اتحاد و همبستگی جریان های سیاسی اقلیم و کمک در حل اختلافات و مشکلات است. و خواستار آن است که این مشکلات در چارچوب قوانین عراق حل و فصل شوند اما اطلاعی از جزئیات بیشتر ندارم.

آوینه: خودتان به همراه دکتر «رضاامیری مقدم» مدیرکل خاورمیانه شورای عالی امنیت ملی ایران برای گفت‌وگو در خصوص مسئله منصب ریاست به اقلیم کردستان بازگشتید و در دیدارهای وی با مقامات اقلیم در این خصوص حضور داشتید، آیا وی هیچ پروژه‌ای برای حل مسئله منصب ریاست اقلیم در اختیار داشت؟

ناظم دباغ: در دیدارهایی که من حضور داشتم متوجه شدم که دیدگاه ایران نسبت به مسئله ریاست این است که همچون تشکیل دولت اقلیم که با حضور و مشارکت احزاب صورت گرفت مسئله ریاست نیز با مشارکت احزاب و از طریق گفت‌وگو و توافق حل و فصل شود.

آوینه: اما برخی زمزمه‌ها همچون گفته‌های عرفان قانعی فرد حاکی از مخالفت ایران با ابقای بارزانی در این منصب می‌باشد.

ناظم دباغ: قانعی فرد نیز یکی از کسانی است که روزانه به اسم ناظر سیاسی و فعال مدنی اظهارات و نظرات شخصی خود را در مورد مسائل بیان می‌کنند، وی خودش سخنانی را ابراز می‌دارد، من متوجه چنین موضعی از سوی ایران نشده‌ام و به دلیل روابط نزدیکی که با مراکز تصمیم‌گیری در ایران دارم؛ هرگز مخالفتی را با هیچ شخصی از سوی آنان برای ریاست اقلیم کردستان مشاهده نکرده‌ام.

آوینه: آیا ایران قصد دارد نقش میانجیگری را در این مسئله ایفا کند؟

ناظم دباغ: مسلماً در دیدارهای مقامات عالی‌رتبه ایرانی همچون؛ سردار سلیمانی و دکتر امیری مقدم از اقلیم بحث‌های سیاسی مطرح می‌شود و این دیدارها به منظور وقت‌گذرانی نیست.

آوینه: آیا تا جایی که شما مطلع هستید ایران هیچ طرح یا پیشنهادی در این مورد ارائه کرده است؟

ناظم دباغ: من در تمامی نشست‌ها و دیدارها حضور نداشته‌ام به جز در دیدار دکتر امیری مقدم، ایران خواهان آن است که مسائل سرنوشت‌ساز با همکاری همه احزاب و جریان‌های اقلیم کردستان حل شود.

آوینه: گفته می‌شود که در نزدیک شدن دوباره جنبش تغییر (گوران) و اتحادیه میهنی (یکیتی) ایران نقش داشته است؛ هدف از این مسئله چیست؟

ناظم دباغ: متأسفانه بسیاری از ناظرین سیاسی، ناظر سیاسی ساخت شایعه هستند. لازم است که در شرایط کنونی اقلیم کردستان احزاب و جریان‌ها دارای مواضع مشترک باشند و همکاری و همپیمانی میان آن‌ها بیشتر شود. در حال حاضر یکیتی، گوران، اتحاد اسلامی (یکگرتو) و جماعت اسلامی (کومل) در مورد مسئله منصب ریاست اقلیم دارای یک موضع مشترک هستند. سیاستمداران بدون میانجی نیز به دنبال افزایش و جذب قدرت و همپیمانی بیشتر هستند و به نظر من، علت نزدیک شدن این دو حزب مواضع و نظرات مشترک آنها در این مقطع است وگرنه قبلاً ایران تلاش کرد که گوران از یکیتی جدا نشود؛ ولی چرا جدا شد

آوینه: آیا به نظر شما ایران تا روز 20 اوت و پایان مدت ریاست بارزانی (در 19 اوت) به منظور جلوگیری از ناآرامی و تنش بر سر مسئله ریاست در اقلیم حضور فعالی خواهد داشت؟

ناظم دباغ: امروزه هرگونه ناآرامی و تنش در اقلیم روی بدهد بر ایران و ترکیه نیز تأثیر خواهد داشت حتی اگر در این مورد بخصوص، اطلاع دقیق نداشته باشم؛ اما می‌دانم که ایران پس از توافق صورت گرفته با کشورهای 1+5 در تلاش است تا به صورتی برنامه‌ریزی شده در راستای تحقق اهداف خود از این توافق عمل کند و تمامی کشورهایی که در روزهای سختی و مشکلات دوست و همپیمان ایران بودند باید در این مقطع نیز به عنوان دوست و همپیمان ایران باقی بمانند. همچنین ایران نیز باید در هنگام صلح، همپیمان آنان باشد که کًرد نیز یکی از اینهاست که در طول مبارزات خود و در زمان آواره‌بودن یک پایش در ایران بوده است. به همین دلیل سیاست راستین در میان کُرد و ایران این است که مشکلات برطرف شود. جمهوری اسلامی در جهت آرامی و ثبات منطقه در تلاش است وگرنه چرا آمریکا با ایران توافق می‌کند؟ و به همین شکل چرا ایران با آمریکا توافق می‌کند؟ همه این دلایل به برقراری ثبات و امنیت در منطقه منجر می‌شود.

آوینه: پس به این ترتیب، از نظر ایران بقای بارزانی در منصب ریاست موجب ایجاد امنیت و آرامش در منطقه می‌شود.

ناظم دباغ: من این را  نمی‌دانم، اما به نظرم حل مشکلات موجود، موجب ثبات و امنیت در منطقه می‌شود و ایران تا پایان حل این مشکلات، اقلیم کردستان را تنها نخواهد گذاشت.

«ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران ضمن ابراز بی‌اطلاعی از مصاحبه بارزانی با شبکه دو اسرائیل، گفت: اقلیم به قانون اساسی عراقی پایبند است و در چارچوب سیاست خارجی عراق، ارتباط با اسرائیل وجود ندارد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، به تازگی «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق مصاحبه‌ای با شبکه دوی اسرائیل انجام داده است که در آن از اینکه روابط کردستان با رژیم صهیونیستی همانند سابق نیست ابراز تأسف می‌کند و ابراز امیدواری می‌کند که روابط دو طرف بیش از پیش عمیق شود و به گفته او به دوران روابط بسیار نزدیک و حسنه دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی بازگردد.

به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار، بارزانی این اظهارات را در چارچوب بررسی اوضاع سیاسی و امنیتی کردستان عراق در یک مصاحبه تلویزیونی با این شبکه بیان داشته است.

«انریکه تسیمرمن» تهیه کننده این گزارش تأکید می‌کند، این برای نخستین بار است که رئیس اقلیم کردستان قبول می‌کند که با یک شبکه اسرائیلی مصاحبه کند. بارزانی در این مصاحبه علاوه بر ابراز تمایل به بازگشت دوران بسیار نزدیک روابط اقلیم کردستان با اسرائیل می‌گوید: «به یاد می‌آورم که چقدر یهودی در مناطق کردنشین زندگی می‌کردند. حتی روستای ما و جایی که من به دنیا آمدم کلی یهودی داشتیم. ما روابط بسیار خوبی با آنها داشتیم. ما از اسرائیل هم می‌خواهیم تا آن جا که ممکن است در جهت تحکیم روابط با ما گام بردارد.»

در همین ارتباط خبرنگار خبرگزاری آنا با «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران گفت‌وگویی کوتاهی کرد و موضع او را در قبال این اظهارات جویا شد.

دباغ به خبرنگار آنا درباره ابراز علاقه رئیس اقلیم کردستان به برقراری روابط با تل‌آویو، گفت: من این خبر را تأیید نمی‌کنم و نباید بی‌خود دشمن‌سازی کرد.

او با بیان اینکه از انجام این مصاحبه با «مسعود بارزانی» خبر ندارد، گفت: من به نوبه خود این اظهارات را تکذیب و آن را تأیید نمی‌کنم.

دباغ گفت: من فکر نمی‌کنم چنین حرف‌هایی مطرح شده باشد.

نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در ادامه، مواضع اقلیم را در قبال رابطه با تل‌آویو تشریح و اظهار کرد: من در مصاحبه‌های مختلف گفته‌ام که اقلیم به قانون اساسی عراقی پایبند است و در چارچوب سیاست خارجی عراق،

ارتباط با اسرائیل وجود ندارد و ما نیز طبق آن نمی‌توانیم با تل‌آویو ارتباط برقرار کنیم.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران در گفت‌وگو با «دیپلماسی ایرانی» بیان می‌کند اگر دولت مرکزی عراق پایبند به قانون اساسی به منظور حمایت از نیروهای پیشمرگه برای مقابله با داعش باشد، نیازی به چنین طرحی از سوی آمریکا نیست.

دیپلماسی ایرانی: کنگره آمریکا پیش نویس طرح تسلیح پیشمرگه‌ها و گروه‌های سنی در عراق را تصویب کرد که جنجال های فراوانی را در این کشور برپا کرد. طبق این طرح دولت آمریکا به طور مستقل با کردها و عشایر عراقی رابطه برقرار و آنها را مسلح خواهد کرد. نخست وزیر عراق بر مخالفت دولت فدرال با طرح کنگره آمریکا برای تسلیح نیروهای پیشمرگه و عشایر اهل سنت، مستقل از بغداد تأکید کرده است. دفتر «حیدر العبادی» در بیانیه‌ای اعلام کرد: هرگونه کمک‌های تسلیحاتی به عراق باید بر اساس برنامه‌ریزی‌های نظامی و تنها از طریق دولت مرکزی عراق انجام گیرد. اما مسئولان اقلیم کردستان عراق، این موضوع را متوجه دولت مرکزی دانسته و بیان می‌کنند در صورتی که دولت عراق به اصول قانون اساسی پایبند باشد و نیروهای پیشمرگه را جزو نیروهای عراقی بدانند، نیازی به کمک‌های خارجی نیست. البته این طرح، شروطی نیز دارد که باید به آن توجه شود. در این باره با «ناظم دباغ» نماینده حکومت اقلیم کردستان در تهران گفت‌وگویی داشتیم که می‌خوانید:

آیا تصویب طرح کنگره آمریکا مبنی بر اینکه بدون اجازه دولت مرکزی عراق، می‌توانند کمک‌های نظامی به منطقه اقلیم کردستان داشته باشند، نقض قوانین داخلی عراق است؟

این مسأله از دو جنبه کردی و حقوقی مورد بررسی است. نخست آنکه اگر دولت مرکزی عراق پایبند به قانون اساسی به منظور حمایت از نیروهای پیشمرگه برای مقابله با داعش باشد، نیازی به چنین طرحی از سوی آمریکا نیست. دوم آنکه در طرح مصوب کنگره آمریکا برای ارسال کمک‌های نظامی به اقلیم کردستان شروطی تعیین شده است. از جمله آنکه این کمک‌ها توسط دولت مرکزی عراق ارسال می‌شود. دوم آنکه اگر دولت مرکزی یا اهل تسنن به نیروهای پیشمرگه به منظور مقابله با داعش کمک نکنند، کمک‌های نظامی بدون واسطه ارسال می‌شود. اما باز در این طرح تأکید شده که ارسال کمک‌های نظامی به اقلیم کردستان نباید بر مساله تجزیه عراق اثرگذار باشد.

تصویب چنین طرحی در کنگره آمریکا با واکنش دولت مرکزی عراق مواجه شده است، اقلیم کردستان برای حل این موضوعی چه اقدامی خواهد کرد؟

به نظر می‌رسد حکومت عراق دچار سوءظن شده است. اگر چنین سوءظنی وجود ندارد، تصویب چنین طرحی با واکنش روبه‌رو نمی‌شد. همه ما و حتی آمریکا در موقعیت مبارزه با داعش هستیم. امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به جنگ با داعش است. اگر دولت عراق نسبت به اقلیم کردستان حسن ظن داشته باشد، باید به جای واکنش منفی اعلام می‌کرد که همه ما عراقی و متحد هستیم و نیروهای پیشمرگه نیز جزو نیروهای دفاعی عراق به حساب می‌آیند. بنابراین هر اقدامی که برای ارتش و پلیس امنیت عراق صورت می‌گیرد برای نیروهای پیشمرگه نیز انجام می‌شود. در این صورت نیاز به دخالت خارجی نیست. اما متأسفانه تا این لحظه، مسئولان عراقی نتوانستند وحدت و ذهنیت یکپارچه‌بودن عراق را به‌وجود آورند. ما به عنوان کُرد و اهل تسنن وقتی مشاهد می‌کنیم که خارج از دولت مرکزی عراق، افرادی آمادگی ارسال کمک برای مبارزه با داعش را دارند، به طور حتم از گام‌های اولیه برداشته شده استقبال می‌کنیم و پس از آن وارد بررسی شرایط آنها می‌شویم.

زمان حمله داعش به منطقه اقلیم کرستان، تنها کشوری که به درخواست‌های اقلیم پاسخ داد، ایران بود. آیا اقدام آمریکا به منظور جبران عدم پاسخ به درخواست‌های اقلیم صورت می‌گیرد یا در مقابل همکاری‌های نظامی ایران است؟

هر واکنش، دخالت و کمکی که برای اقیلم کردستان فرستاده شد، به دور از واکنش از سوی این منطقه نبوده است. جمهوری اسلامی ایران نیز در روز اول نقش خود را ایفا و آقای بارزانی نیز از اقدام ایران تشکر کرد. به طور حتم همسایه نزدیکتر بوده و جزو وظایف همسایگی این است که وظیفه خود را زودتر انجام دهد. به نظرم امروز آمریکا به منظور تقویت نفوذ و حضور خود در منطقه به دنبال اجرای اینگونه اقدام‌هاست.

آیا این مصوبه زمینه‌ساز چالش میان همکاری‌های نظامی ایران و آمریکا که هر کدام با اقلیم دارند، نخواهد شد؟

بستگی دارد و نمی‌دانم نتیجه چه خواهد شد. در کل امروز شرایط مشترکی بین ایران و آمریکا به منظور مبارزه با داعش وجود دارد. اینکه در چه وضعیتی و تحت چه شرایطی کمک‌های آمریکا چه اثری دارد، عراق چنین شرایطی را وضع نکرده است. تأکید دولت عراق همواره بر این بوده که برای مبارزه با داعش به آنها کمک کنند و مورد حمایت قرار گیرند تا مناطقی که تحت تصرف داعش است، آزاد شود.

تا چه حد ممکن است اقدام کنگره به همکاری‌های نظامی میان ایران و آمریکا برای مبارزه داعش بیانجامد؟

به نظر می رسد بعد از نزدیکی میان ایران و آمریکا در پرونده هسته‌ای، شرایط به گونه‌ای فراهم شده که نزدیکی تهران ـ واشنگتن بیشتر شود. البته باید به مشروط بودن طرح کنگره آمریکا و مسلح کردن نیروهای پیشمرگه توجه ویژه کرد و اگر دولت عراق به قانون اساسی پایبند باشد؛ نیازی به کمک مستقیم آمریکا به پیشمرگه‌ها نیست.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح ـ  IPSC ـروابط ایران با کردهای عراق به گذشته برمی‌گردد. حضور کردها در مرز مشترک با ایران و پیوندهای نزدیک فرهنگی و نژادی کردهای عراق با ایران و ارتباطات فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی بین دو طرف ادامه روابط فی‌مابین را باعث شده است. در این حال، رویدادهای اخیر در منطقه خاورمیانه بیش از پیش به نگرانی مشترکی منجر شده است که همواره از ثبات و آرامش در منطقه استقبال کرده‌اند. در این بین، خطر گروه‌های تکفیری و داعش روز به روز بیشتر می‌گردد. در همین حین نیز جدا از نامه «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق به دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران و تشکر از ایران، وزیر خارجه ایران نیز سفری به اربیل داشت و با مقامات کُردی اقلیم، دیدارهایی داشت به همین منظور برای بررسی بیشتر پیامدهای دور جدید روابط ایران با اقلیم کردستان گفت‌وگویی با «ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان در تهران داشته‌ایم:

واژگان کلیدی: دور نوین روابط ایران و اقلیم کردستان، ایران و اقلیم کردستان، ایران ، اقلیم کردستان،

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: «محمدجواد ظریف» عالیترین مقام ایرانی است که به منطقه کردستان عراق سفر خواهد کرد. اهمیت این سفر برای اقلیم کردستان چیست؟

وزیر امور خارجه ایران یکی از مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی ایران است و سفر مقامی بلندپایه در این سطح، چه از نظر سیاسی و چه از نظر همکاری‌های فی‌مابین اهمیت خاص خود را دارد؛ به‌ویژه اگر این سفر رسماً از سوی آقای «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان و همچنین از سوی نخست وزیر حکومت اقلیم کردستان عراق مورد استقبال رسمی قرار گیرد. و این بدین معناست که در کلیه مقاطع و به‌ویژه از نظر برقراری و استقرار آسایش و امنیت، همیشه عراق و اقلیم کردستان برای ایران حائز اهمیت بوده است. این همکاری و هماهنگی بین دو طرف بیشتر در مقابله با دشمنی تروریست­ها و بخصوص گروه‌ تروریستی داعش در منطقه ضروری است و همچنین از بُعد

دیگر قضیه، ایران از برطرف شدن مشکلات بین اقلیم کردستان و دولت عراق حمایت می‌کند.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: با توجه به خطر داعش چرا سفر ظریف در این این شرایط زمانی صورت گرفت؟

سفر وزیر امور خارجه ایران در این برهه زمانی همانطور که اطلاع دارید؛ بعد از حملات داعش در عراق به سمت اقلیم کردستان و همچنین بعد از انتخاب رئیس پارلمان، رئیس جمهور عراق و همچنین تعیین آقای «حیدر عبادی» برای تشکیل کابینه دولت جدید عراق صورت می‌گیرد. و این نقش و جایگاه ویژه و بااهمیت ایران و حمایت این کشور از تشکیل حکومت جدید در عراق و مقابله با گروه‌های تکفیری و تروریست‌های داعش در عراق و اقلیم کردستان نشان می‌دهد.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: نگاه احزاب گوناگون کردی در اقلیم کردستان به سفر اخیر دکتر ظریف به اقلیم کردستان چیست؟

کلیه احزاب اقلیم کردستان عراق نظر و نگاه مثبتی به این سفر داشتند و به‌عنوان سفر مهمی مورد ارزیابی قرار گرفت؛ به‌ویژه این‌که ایران چه از نظر همدردی و همکاری‌های مختلف با ملت عراق و به‌ویژه اقلیم کردستان در این برهه حساس کوتاهی نکرد و سنگ تمام گذاشت و در مقابله با یورش تروریست‌های داعش از این مردم دفاع کرد و در زمینه‌های مختلفی به عراق و به‌ویژه اقلیم کردستان کمک و یاری رساند. این کمک‌های قابل توجه ایران توسط رئیس اقلیم کردستان عراق به دو شیوه از جمله؛ با ارسال نامه به ریاست جمهوری محترم ایران و همچنین در کنفرانس خبری مشترک با وزیر امور خارجه ایران، مورد تقدیر ویژه قرار گرفت و به‌خوبی مشخص شد که ایران اولین کشوری بوده که با ملت کردستان همکاری نموده و از هرگونه کمک به اقلیم کردستان دریغ نورزیده است.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: مهمترین خواسته‌های کنونی رهبران اقلیم کردستان از جمهوری اسلامی ایران چیست؟

با توجه به حجم آوارگان و مشکلاتی عدیده‌ای که در این زمینه با آن روبرو هستیم و همچنین مقابله با گروه تروریستی داعش، درخواست‌های حکومت اقلیم کردستان از جمهوری اسلامی ایران ادامه خواهد داشت، تا این لحظه نیز ایران همانند همیشه به‌خوبی از مردم عراق و به‌ویژه اقلیم کردستان حمایت کرده است و در مقابله با حملات و یورش‌های مداوم تروریست‌ها و اطلاع‌رسانی در زمینه جنایات و کشتار مردم بی‌گناه و بی‌دفاع شنگال (سنجار)، ایزدی ها و مسیحی‌های عراق همکاری‌های قابل توجهی ارائه داده است.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: حضور آقای ظریف تا چه حد بر کاهش تنش میان کردها و شیعیان در داخل عراق کمک خواهد کرد؟

به طور یقین حضور آقای ظریف در میدان سیاسی عراق و حمایت ایشان از شیوه برطرف شدن مشکلات کنونی بین گروه­های عراقی، کردها، سنی‌ها و شیعیان نقش مثبتی خواهد بود. همچنان که ایشان فرمودند؛ از حل کلیه مشکلاتی که در تفاهمنامه‌ها و قراردادها بین اقلیم کردستان و دولت عراق و گروه­های عراقی وجود دارد حمایت می‌کنیم و به قانون اساسی عراق پایبند خواهیم بود و این‌که احترام به همپیمانی توسط گروه‌های عراقی به کمترشدن مشکلات کنونی این کشور، نتایج مثبتی در پی خواهد داشت و همچنین به این مهم اشاره کردند که ایران از برطرف شدن مشکلات و اختلافات کنونی حمایت می­کند؛ نه اینکه به عمیقترشدن آنها کمک نماید.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: آیا این سفر می‌تواند همکاری‌ها و کمک‌های بیشتر ایران به اقلیم کردستان را در پی داشته باشد؟

من بر این باورم که سفر آقای ظریف، به همکاری‌های بیشتر بین اقلیم کردستان، عراق و ایران منجر خواهد شد.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: تاثیر سفر دکتر ظریف بر اقلیم کردستان و دوری از استقلال از عراق و تداوم همکاری‌ها با دولت مرکزی چیست؟

مواضع سیاسی و آینده اقلیم کردستان وابسته به شرایط سیاسی می‌باشد و نه خواسته‌ها، زیرا وضعیت کنونی که در عراق به‌وجود آمده نتیجه مدیریت غلط در شیوه اداره کردن کشور بوده است و هر زمان که این علتها تغییر کند نتیجه آن نیز تغییر خواهد کرد. کردها به قانون اساسی عراق پایبند هستند و عمل‌کردن به تفاهمنامه‌های بین کُردها و دولت عراق و گروه‌های عراقی که جناب وزیر امور خارجه ایران مورد تأکید قرار دادند؛ باعث می‌شود که مشکلات کنونی حل شود و بنانهادن عراقی جدید، مشترک و فراگیر، بهترین ضمانت برای تمامی گروه‌ها خواهد

بود.

مرکز بین‌المللی مطالعات صلح: پیامدهای این سفر منطقه­ای برای کردهای ترکیه، سوریه و ایران چه خواهد بود؟

پیام این سفر، تأکید بر دوستی و همپیمانی کُرد، دولت عراق و ایران بود و تأکید بر این پیام که کُردها می‌توانند در چارچوب قانون اساسی کشور خود به حق و حقوق خویش دست یابند؛ به شرطی که حکومت مرکزی به آن توجه داشته باشد.

خبرگزاری تسنیم: سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از نگرانی عمیق این اتحادیه درباره وخامت اوضاع انسانی و امنیتی شمال عراق در پی سیطره گروه تروریستی «داعش» بر بخش‌هایی از این منطقه، خبر داد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرگزاری فرانسه، «مایکل مان» سخنگوی «کاترین اشتون» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد «اتحادیه اروپا درباره وخامت اوضاع انسانی و امنیتی شمال عراق بعد از سیطره گروه (تروریستی) دولت اسلامی عراق و شام بر شهرک‌های سنجار و زمار و همچنین روستاهای اطراف در حالی‌که درگیری‌ها در مناطق دیگر ادامه دارد، بسیار نگران است.»

مان در بیانیه‌ای گفت: «ما درباره سرنوشت حدود 200 هزار تن از اهالی سنجار که به روستاهای اطراف فرار کرده‌اند و در سایه اوضاع وحشتناک انسانی توسط شورشیان داعش محاصره شده‌اند، به شدت نگران هستیم.»

سخنگوی اتحادیه اروپا از دولت بغداد و اقلیم کردستان عراق خواست کرد «به منظور مقابله با داعش، همکاری‌های امنیتی را هر چه سریعتر احیا کنند.»

سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین از تلاش‌های اقلیم کردستان عراق به منظور تسهیل در ارائه خدمات انسانی به آوارگان و باز نگه‌داشتن مرزهای خود به روی عراقی‌های آواره قدردانی و تأکید کرد: «دولت عراق، اقلیم کردستان، جامعه مدنی و شرکای بین‌المللی بایستی برای عرضه کمک‌های انسانی به همه نیازمندان تا حد ممکن تلاش کنند.»

«مرضیه افخم» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: همکاری‌های تجاری و اقتصادی و ارتباطاتی همواره بین ما و کردستان عراق برقرار بوده و این همکاری‌ها به دلیل این است که رابطه عمیق و تاریخی بین ایران و کردهای عراق است و موضوع جدیدی نیست.

«مرضیه افخم» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در خصوص ارتباط ایران با کردهای عراقی اظهار داشت: ما با کردهای عراقی همواره ارتباط داشتیم؛ اقلیم کردستان در چارچوب حاکمیت عراق است و تماس‌های خوب و همکاری‌های تجاری و اقتصادی و ارتباطاتی همواره بین ما و کردستان عراق برقرار بوده و این همکاری‌ها به دلیل این است که رابطه عمیق و تاریخی بین ایران و کردهای عراق است و موضوع جدیدی نیست.

وی در خصوص رایزنی‌ها با کشورهای مختلف در مورد بحران عراق خاطرنشان کرد: ما با کشورهای مختلف از جمله روسیه در این باره گفت‌وگو کردیم. ما بحث مبارزه با تروریسم را به عنوان بحث محوری در منطقه دنبال می‌کنیم و بر لزوم حمایت کشورها از عراق در مبارزه با تروریسم تأکید کرده‌ایم و معتقدیم نباید به تروریست‌ها فرصت و امکان مداخله در ساختار سیاسی عراق داده شود و برخی کشورهای دیگر نیز در این زمینه هم‌نظر ما هستند، اما متأسفانه شاهد تحرک لازم نبودیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه اضافه کرد: لازم است کشورها به بحث تروریسم تکفیری در منطقه به عنوان خطر جمعی نگاه کنند و اگر با این خطر به صورت سیاسی و دوگانه برخورد کنند، قطعاً در مراحلی مجبورند از موضع خود برگردند.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران بر برخورد جدی و اقدام جمعی در مواجهه با تروریسم در عراق تأکید کرد و بار دیگر یادآور شد: هنوز اقدام قابل توجهی از سوی کشور های مختلف در مواجهه با تروریسم را در عراق شاهد نبودیم .

وی افزود: اقدامات ایران و رایزنی‌های ما به منظور هوشیار کردن آنها نسبت به خطرات تروریسم و ابعاد آن است و همه این موارد با کشورهای مختلف از جمله روسیه مطرح شده است.

افخم با بیان اینکه ایران در راستای کمک به حل اختلافات جدی در عراق اقدام می‌کند، اظهار داشت: در این زمینه با مراجع عظام در عراق و شخصیت‌های مختلف از طیف های مختلف عراق گفت ‌وگو شده و در سفر آقای شمخانی در این راستا ضمن دریافت دیدگاه های مقامات و مسئولین مختلف عراقی دیدگاه‌های ایران برای اینکه یک عراق قوی در منطقه حضور داشته باشد، مطرح شد.

«ناظم دباغ» نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران در رابطه با آینده روابط دولت مرکزی و کردها می‎گوید اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنان‌که اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. همچنین به گفته این مقام کردی، تاکنون کُردها تصمیم نگرفته‌‌اند که استقلال خود را اعلام کنند و اگر کردها در برخی مناطق در برابر داعش وارد شدند به این دلیل بود که ارتش از ترس این نیروهای افراطی، آن مناطق را خالی کرد و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی ماندند.

بعد از پیشروی نیروهای داعش در عراق، این استدلال مطرح می شود که این وضعیت، فرصت خوبی را برای کردهای عراق به وجود آورده تا مسئله استقلال را مطرح کنند. این فرضیه تاچه حد صحت دارد؟ آیا می توان گفت کردها می خواهند از این فرصت استفاده کنند؟

 ما نیز بر این عقیده هستیم که رویدادهای موصل و آمدن داعش، وضعیت سیاسی و اداره عراق را تغییر داده است. واضح و آشکار است که ترس و دلهره از داعش و نفوذ نیروهای داعشی در داخل ارتش عراق سبب شد این ارتش، مناطق مورد مناقشه ماده 140 را خالی کند و فقط نیروهای پیشمرگه در آنجا باقی بمانند. بنابراین نیروهای پیشمرگه هم به خاطر حفاظت و امنیت این مناطق و هم برای محافظت از مردم این مناطق در برابر یاغی‎گری‏های داعش و تروریست‎ها نیروهایش را در این مناطق افزایش داد.  تاکنون کُردها تصمیم نگرفته‌‌اند که استقلال خود را اعلام کنند؛ همانطور که می‌دانیم بعد از اشغال موصل، تکریت، مناطق الانبار و فلوجه توسط داعش، وضعیت عراق تغییر کرده است. آینده عراق با سیاست آتی عراق جدید مرتبط است و برگزاری رفراندوم و همه پرسی، که آیا عراق به قانون اساسی پایبند هست یا خیر؟ چون این رویدادها نتیجه سیاستی است که حکومت اتحادی عراق از آن پیروی می‎کرد.

اگر نیروهای داعش به سمت اقلیم کردستان پیشروی کنند چه خواهید کرد؟

همچنان‌که در آغاز صحبت‎هایم اشاره کردم؛ داعش و تروریست یک معنی می‎دهند و خطر و تهدید آنها سراسر عراق را شامل می‌شود، تاکنون نیز نیروهای پیشمرگه در سنگرهایشان مقاومت کرده‌اند و به همین شیوه هم ادامه خواهیم داد. ما در برابر زور، تعدی، تجاوز داعش و تروریست‌ها قدمی پا پیش نخواهیم گذاشت.

همچنین این مسئله نیز از جانب برخی رسانه‎های خارجی مطرح است که کردهای عراق از مسئله پیشروی داعش حمایت کرده‎اند. چقدر این فرضیه را قبول دارید؟

اگر به این اخبار گوش بسپاریم و آنها را باور کنیم، می‎توان گفت که تمامی آنها صحیح هستند؛ یکی می‎‏گوید آمریکا از داعش حمایت می‎کند و دیگری هم اسامی کشورهای مختلفی را برمی‎شمارد. در حالی‌که ما تروریستها را خطر قلمداد می‌کنیم که چگونه در مقابل آنها همکار و همراه یکدیگر باشیم. در واقع این گفته کسانی است که در مدیریت عراق موفق نبوده‎اند و باعث این وضعیت شده‌‎اند.

مواضع ترکیه را در قبال کردهای عراق و بحث‎های خودمختاری چطور می‎بینید؟

ترکیه یکی از همسایه‌های عراق است و در منطقه، مصالح خاص خود را دارد. در عین حال، ترکیه در داخل کشور خود با مشکل کُردها مواجه است؛ زیرا ترکیه نیز مصالح خود را دنبال می‎کند. باید به این نکته توجه کنیم که تروریست‎ها برای آینده ترکیه نیز خطرناک هستند.

ادامه مذاکره و نتیجه رسیدن گفتگوهای صلح ترکیه با پ ک ک چه دستاورد منطقه ای برای دو طرف مذاکرات در بر خواهد داشت؟ آیا می‌توان پیامدهای منفی در هر گونه مذاکرات صلح بین ترکیه و پ ک ک برای اقلیم کردستان متصور شد؟

امروز گفت‌وگو و تبادل نظر، بهترین راه حل مشکلات عراق است و مشخص است این شیوه که از طریق گفتمان مسائل و مشکلات موجود را حل کنیم، از طرف ما مورد حمایت قرار می‌گیرد. به واقع، از این راه به جای ضرر، سودمند خواهیم بود. از گفته‌ها و سخنان مسئولان دولت ترکیه و اقداماتی که جهت حل مشکل کردها انجام می‌دهند، بوی صلح و آشتی به مشام می‌رسد و در واقع آنها از راه قانون اساسی می‌خواهند آن مسائل را حل کنند که باید منتظر نتایج آن باشیم.

اگر در میان مدت، اقلیم کردستان به سمت خودمختاری حرکت کند وضعیت استان هایی چون موصل و کرکوک که مرز مشترک را دولت مرکزی دارند چه خواهد شد؟

این مسئله به زودی ها صورت نمی‎گیرد و تا تشکیل حکومت جدید عراق هیچ سرنوشتی مشخص نخواهد شد. سرنوشت عراق و این مسئله که این تقسیمات بعد از موصل چه سرانجامی خواهد داشت، زمان تشکیل حکومت جدید مشخص می‌شود. اکنون عراق شامل سه منطقه است؛ یک بخش آن سنی‌نشین و داعشی‌ها، بخش دیگر آن اقلیم کردستان و مناطق مورد مناقشه ماده 140 و بخش سوم نیز در تسلط حکومت قبلی دولت قانون است. جهت اطلاع عموم بایستی ذکر کنم که اقلیم کردستان حدود هزار کیلومتر با مناطق تحت کنترل داعش مرز مشترک دارد و از طرفی مرز مشترک اقلیم کردستان با عراق و حکومت اتحادی تنها 20 ـ 15 کیلومتر و چیزی نزدیک به این حدود است.

منابع نفتی که در این منطقه وجود دارد چطور مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟

 درآمد نفت تاکنون در چارچوب پروژه قانون نفت و گاز عراق بوده است و حکومت اقلیم کردستان بعد از قطع بودجه حکومت اقلیم توسط حکومت مرکزی، بودجه خود را از فروش نفت مناطق اقلیم تأمین می‌کند. در واقع بودجه حکومت اقلیم در چارچوب این پروژه، از بودجه 17 درصد اقلیم کردستان و پول جبران خسارت جنگ عراق مشخص می‎شود. اما تا آن زمانی‌که با عراق تفاهم صورت ‎گیرد، اقلیم کردستان ناچار است سهم خود را از فروش نفت عراق برداشت کند، به جهت این‌که بودجه حکومت اقلیم کردستان توسط حکومت کنونی عراق قطع شده است.

رویکرد آمریکا و رژیم اسرائیل نسبت به مسئله کردها چگونه است؟ اخیرا خبری منتشر شد مبنی بر این که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از تشکیل کشور مستقل کرد در عراق حمایت می کند. این موضع نتانیاهو از چه منظری قابل بررسی است؟

هر یک از طرفین با نگرش و پیش‎بینی‌ مصالح خود به وضعیت کنونی عراق و منطقه می‎نگرند، از جمله اسرائیل و آمریکا. اما ما به فکر مصالح ملت خود، عراق و منطقه هستیم و خواسته‌ها و پیش‎بینی‌های دیگران ملاک سخنان، رفتار و نگرش ما نخواهد بود.

در ادامه لطفا کمی هم راجع به وضعیت رابطه کردها با دولت مرکزی نوری مالکی و مهمترین چالش‎‎هایی که میان کردها و مالکی وجود دارد بگویید؟

در مورد روابط حکومت اقلیم کردستان و حکومت اتحادی عراق سخنان زیادی گفته‌ایم و این‌که وضعیت کنونی این کشور، نتیجه پایبندنبودن دولت قانون به قانون اساسی عراق و تفاهم‌نامه اربیل است. اگر در آینده نیز همچون گذشته پایبندی به سخنان و تفاهم‌نامه‌ها وجود نداشته باشد، مشخص است که مشکلات عراق عمیق‌تر و بزرگتر خواهند شد و راه حل دیگری را می‌طلبد.

اگر عراق به سمت ثبات پیش برود و اقلیم کردستان نیز همچون سابق فعالیت کند، نقش کردها در دولت جدید عراق چگونه خواهد بود؟

با اطمینان کامل می گویم که اگر عراق بخواهد، کُردها مثل همیشه نقش خود را ایفا خواهند کرد و همانند گذشته بخشی ازراه حل خواهند بود و نه مشکل. همچنان‌که اخیراً هیئت حکومت اقلیم در بغداد حضور پیدا کردند و اعضای کُرد نمایندگان پارلمان عراق در اولین جلسه پارلمان شرکت و سوگند قانونی ایراد کردند. در واقع سوگند خوردن معنای خاص خود را دارد.

در این برهه راه خروج عراق از بحران را چه می‎دانید؟

تنها راه گذر از این بحران، یکدلی، تفاهم و بازگشت به اصل مشارکت فعلی و توافقات صورت گرفته قبلی است. همچنین احترام متقابل، حفظ یکدستی و حکومت مشارکتی واقعی و حقیقی به دور از تعصبات طائفی و ملی‌گرائی و پایبندی به قانون اساسی عراق و انجام تفاهم‌نامه‎ها است که عراق را از این بحران به سمت آرامش و دوستی رهنمون می‌دارد.

هفته‌نامه مثلث، سال پنجم، شماره 224، 14 تیرماه 1393، صفحه 57.